Hipofiz bezi, sfenoit kemiğinin üst kısmında yer alan sella turcica (Türk eyeri) adlı çukurda bulunur ve yarım gram ağırlığında altında temel hormonu salgılayan bir endokrin bezdir. Hipofiz bezi, ön hipofiz (Adenohipofiz) ve arka hipofiz (Posterior hipofiz) olarak iki kısımdan oluşur.
Hipofiz bezinin %80'ine yakınını adenohipofiz oluşturur.
- ADH(Vasopressin)
- Oksitoksin
1- ADH
Antidiüretik hormon veya arginin vasopressin olarak bilnen ADH böbreklere etki ederek kanın geri emilimini ve vücudun su miktarını düzende tutar.
2- Oksitoksin
Memeden sütün çıkmasını memeyi kasarak sağlayan sinir hücreleriyle arka hipofize taşınarak oradan salınan bir hormondur.
Adenihipofiz bezinin ürettiği altı temel hormon ise şunlardır
- Prolaktin
- GH(Growth hormone)
- ACTH(Adrenocorticotropic hormone)
- FSH(Follicle stimulating hormone)
- LH(Luteinizan hormone)
- TSH(Thyroid stimulating hormone)
1- Prolaktin
Normalde kanda 15-20 ng/ml düzeyinde bulunan prolaktin yani süt hormonu doğum ile emzirmenin sağlanabilmesi için gerekli olan temel hormondur.
2- GH
Growth Hormone olarak bilinen büyüme hormonu, insanın ergenlik çağı olarak nitelendirilen yaş aralığında boyunun uzaması, vücüt yağ ve kas oranları ile zihinsel fonksiyonların düzenlenmesi, kemik dokularının sağlamlaşması gibi hayati öneme sahip birçok işleve sahiptir.
3- ACTH
Kortizol adlı hormonun böbrek üstü bezlerinden salınmasını kontrol eder. Bu hormon ise bağışıklık sisteminin düzenli çalışmasını ve tansiyon ile damarlardaki sıvı oranının yeterli olmasını kontrol etmektedir.
4/5- FSH/LH
GnRH hormonun hipotamustan salgılanması ile FSH ve LH hormonları hipofiz bezinden salınmaya başlar. Testosteron ve östrojen olarak adlandırılan seks hormonlarının azalmasıyla GnRH salınımı ve bununla birlikte de hipofizden FSH ve LH hormonlarının salgılanması başlar. Folikül uyarıcı hormon ve luteinleştirici hormon, kadında yumurtalıkları, erkeklerde ise testisleri uyarak cinsel fonksiyonların devamını ve üremeyi sağlar. Ayrıca bu hormonların salgılanmasının artmasıyla erkeklerde 12-14, kadınlarda ise 9-13 yaşlarında görülen adet, ses kalınlaşması, sakal ve bıyık uzaması gibi belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
6-TSH
TRH hormonu hipotamustan salgılanarak TSH hormonunun hipofiz bezinden salgılanmasını sağlar. Bu hormon ise kana karışarak tiroit bezine gider ve tiroit bezinin işlevsellik kazanmasını sağlar, tiroit hormonlarının üretimini kontrol eder.
